زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه
 

حافظ ابوعبداللّه طبری اصفهانی





حافظ ابوعبداللّه طبری، از اکابر فقهاء و محدّثین عامّه در قرن پنجم هجری بوده است.


۱ - ولادت و وفات



ابوعبدالله حسین بن علی بن حسین، مشهور به طبریدر سال ۴۱۸ق. در آمل طبرستان زاده شد و در دهه آخر شعبان سال ۴۹۸ق. در ۸۰ سالگی در مکه معظمه درگذشت. از مدفن وی در منابع ذکری به میان نیامده است.

۲ - تحصیلات



وی به سال ۴۳۹ق. در ۲۱ سالگی از آمل به نیشابور کوچ کرد و در آن جا فقه را نزد ناصر بن حسین عمری مروزی (م. ۴۴۴ق.) فراگرفت و پس از مهاجرت به بغداد که زمان آن دانسته نیست، فقه را از قاضی ابوطیب طبری، صحیح بخاری را از عبدالغافر بن محمد، صحیح مسلم را از عبدالغافر فارسی و دیگر کتب روایی را از دانشورانی چون ابوحفص بن مسرور، ابوعثمان صابونی و کریمه مروزیه سماع کرد و به جایگاهی ممتاز در فقه، حدیث و اصول رسید.

۳ - تدریس



طبری در سال ۴۸۳ق. در نظامیه بغداد پس از ابوالقاسم دبوسی (م. ۴۸۲ق.) تدریس را آغاز کرد. آن‌گاه همراه ابومحمد الفامی (م. ۵۰۰ق.) یک روز در میان، در آن جا به تدریس پرداخت. چون غزالی (م. ۵۰۵ق.) به نظامیه قدم گذاشت، آنان به احترام او تدریس را رها کردند. طبری در سال ۴۸۹ق. که غزالی (م. ۵۰۵ق.) نظامیه را ترک کرد، دیگر بار تدریس را از سر گرفت. سپس در سال ۴۹۲ق. بغداد را به مقصد اصفهان ترک کرد.

۴ - مذهب



ابوعبدالله شافعی مذهب بود و به مسلک اشعری نیز آشنایی کامل داشت و بر پایه نقلی دارای عقیده اشعری بود. تنها اثر مشهور بر جای مانده از او العده است که شرحی بر الابانه اثر فورانی در فروع فقه شافعی است.

۵ - سفر به مکه



مهم‌ترین بخش زندگی ابوعبدالله طبری، سفر او به مکه و اقامت حدود ۳۰ ساله وی در آن جاست. او به سبب این اقامت طولانی و همجواری با خانه خدا، عنوان «امام الحرمین» را دریافت کرد و حاصل سال‌ها تحصیل در حوزه‌های گوناگون فقه، اصول و حدیث را در قالب تدریس، فتوا ، نقل روایت و املاء ارائه نمود. بدین روی، او را محدث، فقیه و مفتی مکه لقب داده‌اند. گروه‌های بسیار در مکه از وی فقه آموختند و کسانی همچون اسماعیل حافظ، ابوطاهر سلفی، ابوغالب ماوردی، ابوعلی بن سکره، اسماعیل تمیمی، رزین عبدری، قاضی ابوبکر بن عربی، وجیه شحامی و احمد بن محمد عباسی از او حدیث نقل کردند.

۶ - اختلافات



میان طبری و هیاج بن عبید و حنبلیان اهل سنت، در مکه فتنه‌ها و تیرگی‌هایی پدید آمد و در پی شکایت شیعیان به امیر مکه، هیاج به دستور وی تازیانه خورد. به نقل ذهبی (م. ۷۴۸ق.) او در مکه دارای خاندانی بوده است.

۷ - فهرست منابع



تاریخ الاسلام: الذهبی (م. ۷۴۸ق.) ، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۵ق؛ سیر اعلام النبلاء: الذهبی (م. ۷۴۸ق.) ، به کوشش الارنؤوط، بیروت، الرساله، ۱۴۰۶ق؛ شذرات الذهب: عبدالحی بن عماد (م. ۱۰۸۹ق.) ، به کوشش الارنؤوط و دیگران، دار ابن کثیر، دمشق، ۱۴۰۶ق. ؛ طبقات الشافعیة الکبری: تاج الدین السبکی (م. ۷۷۱ق.) ، به کوشش الحلو و دیگران، هجر للطباعة و النشر، ۱۴۱۳ق؛ طبقات الشافعیه: ابن قاضی شهبة الدمشقی (م. ۸۵۱ق.) به کوشش الحافظ عبدالعلیم خان، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۰۷ق؛ العبر فی خبر من غبر: الذهبی (م ۷۴۸ ق)، به کوشش محمد السعید، بیروت، دار الکتب العلمیه؛ معجم المؤلفین: عمر رضا کحاله، بیروت، التراث العربی؛ موسوعة طبقات الفقهاء: اللجنة العلمیة فی مؤسسة الامام الصادق علیه السلام، مؤسسة الامام الصادق علیه السلام، قم، ۱۴۱۸ق؛ الوافی بالوفیات: خلیل بن ایبک الصفدی (م. ۷۶۴ق.) ، بیروت، دار النشر، ۱۴۱۱ق.

۸ - پانویس


 
۱. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النّبلاء، ج۱۹، ص۲۰۳.    
۲. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۱۱.    
۳. طبقات الشافعیه، ابن قاضی شهبة الدمشقی، ج۱، ص۲۶۳.    
۴. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۷۶.    
۵. ابوبکر بن احمد، ابن قاضی شهبة، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۳.    
۶. موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسة الامام الصادق علیه السلام، ج۵، ص۱۱۰.    
۷. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النّبلاء، ج۱۹، ص۲۰۳.    
۸. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۷۶.    
۹. موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسة الامام الصادق علیه السلام، ج۵، ص۱۱۰.    
۱۰. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النّبلاء، ج۱۹، ص۲۰۴.    
۱۱. ابوبکر بن احمد، ابن قاضی شهبة، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۴.    
۱۲. ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۴۲۰.    
۱۳. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشّافعیه، ج۴، ص۳۴۹.    
۱۴. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۷۶.    
۱۵. ابوبکر بن احمد، ابن قاضی شهبة، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۳.    
۱۶. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشّافعیه، ج۴، ص۳۵۰.    
۱۷. ابوبکر بن احمد، ابن قاضی شهبة، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۳-۲۶۴.    
۱۸. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشّافعیه، ج۴، ص۳۵۰.    
۱۹. ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۴۲۰.    
۲۰. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النّبلاء، ج۱۹، ص۲۰۳.    
۲۱. موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسة الامام الصادق علیه السلام، ج۵، ص۱۱۰.    
۲۲. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشّافعیه، ج۴، ص۳۵۰.    
۲۳. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۷.    
۲۴. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النّبلاء، ج۱۹، ص۲۰۳-۲۰۴.    
۲۵. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشّافعیه، ج۴، ص۳۵۰.    
۲۶. ابوبکر بن احمد، ابن قاضی شهبة، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۴.    
۲۷. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشّافعیه، ج۴، ص۳۴۹.    
۲۸. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۷۶.    
۲۹. ابوبکر بن احمد، ابن قاضی شهبة، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۲۶۴.    
۳۰. ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۳، ص۴۰۸.    
۳۱. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۷۷.    
۳۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفّین، ج۴، ص۲۹.    
۳۳. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النّبلاء، ج۱۹، ص۲۰۳-۲۰۴.    
۳۴. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۷۶-۲۷۷.    
۳۵. موسوعة طبقات الفقهاء، مؤسسة الامام الصادق علیه السلام، ج۵، ص۱۱۰.    
۳۶. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۷۷.    
۳۷. ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۵، ص۴۲۰.    
۳۸. شمس‌الدین ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۴، ص۲۷۶.    


۹ - منبع


دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله طبری»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۱/۲۶.    
مهدوی، سید مصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۱، ص۲۹۶.    








آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.